Gollum gibi giyinmiş bir oyuncu yanımdan sürünerek geçerken, “Frodo nerede?” diye sordu, sesi biraz paniklemiş görünüyordu.
JRR Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi'nden ilham alan iddialı, sürükleyici bir teatral deneyim olan Giants of Middle-earth'e girdiğimde duyduğum ilk şey buydu. Eser, bu yılki en iyi Alman tiyatro sahnesinin yıllık bahar kutlaması olan Theatretreffen için seçilen on yapımdan biri.
İsviçre'deki Schauspielhaus Zürih'te başlayan cömert prodüksiyona katılmak, Tolkien'in fantastik dünyasının sevgiyle hazırlanmış ama sorgulanabilir bir versiyonuna balıklama dalmak anlamına geliyordu. Yazarın destanının yeniden anlatımı kadar Tolkien süper fandomunun eğlenceli bir keşfi olan gösteri, müzik, kuklacılık, video, dramatik ışıklandırma, dönen sis ve uçuşan yapraklarla esprili, enerjik ve bazen epik bir şekilde hayata geçirildi. Seyirci aksiyonun tam ortasında, sürekli hareket eden yaklaşık 20 oyuncunun arasında oturuyor ve ayakta duruyor.
Zürih Schauspielhaus, HORA Tiyatrosu ve Helmi Kukla Tiyatrosu arasındaki işbirliğinin ürünü olan bu gösteri için gösterilen çaba çok büyüktü. Gösteriye, tiyatronun sanat yönetmenlerinden biri olan ve akşam boyunca piyano çalan Nicolas Stemann'ın da aralarında bulunduğu dört yönetmen katıldı.
En unutulmaz performanslar HORA tiyatrosu üyelerinden geldi. Bilişsel ve gelişimsel engelli oyuncularla çalışan İsviçreli şirket, yakın zamanda Avusturya'daki Salzburg Festivali'nde ve Belçika'nın Liège kentindeki büyük yapımlarda rol alarak Down sendromu ve diğer koşullarla yaşamanın zorluklarını araştırdı. Burada HORA oyuncularının içlerindeki hobbitleri, cüceleri, büyücüleri, orkları ve elfleri kucakladığını görmek saf bir mutluluktu – şarkı söyleyen biri de dahil!
Das Helmi'nin dev köpük kuklaları ve maskeleri, yapımın el işi estetiğine katkıda bulundu; bu, Tolkien'e olan titizlikle bağlılığıyla Peter Jackson'ın mega bütçeli filmlerinin ruhuna aykırı görünüyor. Aslında dizide devam eden bir şaka, yaratıcı ekibin ve oyuncuların kaynak materyal konusunda çok fazla özgür davranması durumunda yazarın mirasının performans haklarını iptal etme tehdidinde bulunduğunu hayal ediyor.
Ancak ilginç ve son derece samimi tarzıyla, Tolkien'in canlı dünya inşasına ve ilham verdiği çılgın bağlılığa duyduğu coşkuyla dolu olan Gigantic in Middle-earth, kitaplarının lafzına olmasa da ruhuna sadık kalıyor. Bizi panayır alanı, dans kulübü ve lunapark arasındaki fantastik dünyaya götürerek, tiyatronun güçlü mitolojilerin kanalı olduğu anlayışımızı da genişletiyor.
Gösteri, daha ciddi temaların tercih edildiği bir tiyatro kongresinin ilk yarısında çok ihtiyaç duyulan dozda bir kaçıştı. Festival, Gisèle Vienne'in geçen yıl Ruhrtriennale'de ilk kez gösterilen, ortak cinsel istismar geçmişine sahip kardeşleri konu alan ürkütücü “Ekstra Hayat”ının yanı sıra, Berlin'in önde gelen iki tiyatrocunun birbirinden tamamen farklı yaklaşımlara sahip eserlerini seçti. Travmayı takip etmekle uğraşmak.
Falk Richter'in Sessizlik'i, yazar-yönetmenin kaygılı aile yaşamının sessiz, öfkeli ve otokurgusal bir incelemesidir. Yael Ronen'in “Yapılacaklar Listesi” de onlardan biri şu soruyu gündeme getiren alışılmadık ve gerçeküstü müzikal: Ya dayanılmaz anıları silmek mümkün olsaydı?
Her iki yapım da Berlin'in önde gelen tiyatrolarından biri olan ve 2018 yılından bu yana Theatretreffen'e davet edilmeyen Schaubühne'den geliyor. Bu yıl festivale katılan tek Berlin tiyatrosu olması çifte zaferi daha da etkileyici kılıyor.
Aktör Dimitrij Schaad, sahnede tek başına, Richter'in sorunlu çocukluğu, ebeveynleriyle olan soğuk ilişkisi ve 1980'lerde Batı Almanya'da bir eşcinsel olarak büyüdüğü zulüm ve hoşgörüsüzlük hakkında “Sessizlik”te dramatik bir monolog okuyor. Schaad'ın çok çeşitli performansı, gençliğini yanlış anlaşılan bir yabancı olarak geçiren bir karakterin özündeki acıyı, öfkeyi ve üzüntüyü yakalıyor.
Richter'in çektiği eziyetin merkezinde eserin başlığındaki sessizlik var: onun erken yaşamını karakterize eden derin baskı ve yalnızlık. Yapım sırasında öngörülen bir dizi video röportajda Richter annesiyle yüzleşiyor, ona açılıyor ve onu, günlüğünü okumak da dahil olmak üzere bir dizi ebeveynlik günahıyla suçluyor.
Ancak Sessizlik'te gerek konsepti gerekse uygulanışı açısından aydınlatıcı, hatta yeni olan çok az şey vardı ve pek çok otoroman gibi kendine acıma ve göbeğe bakma karışımından muzdaripti. İyi yazılmış ve iyi icra edilmiş bir eser, ancak Theatretreffen jürisinin programda imrenilen bir yer olarak değerlendirdiği 82 şehirden 689 diğer yapımı geride bırakmasına şaşırdım.
Öte yandan diğer Schaubühne yapımının da bunu başarmış olması beni çok mutlu etti. İki yıl önce Ronen, Berlin'deki Maxim Gorki Tiyatrosu'nda çalınan, iptal kültürüyle ilgili son derece eğlenceli bir müzikal olan “Slippery Slope” için şarkıcı-söz yazarı Shlomi Shaban ile birlikte çalıştı.
“Yapılacaklar Listesi” ikilinin daha karanlık ve daha soyut devamı: acı dolu anılarını silmek için bir prosedüre tabi tutulan bir adamın halüsinasyon dolu bir revizyonu. Broadway tarzı numaralar, caz ve hatta bir tango içeriyor ve ilgisiz anılar bir dizi kısa hikayede canlandırılıyor.
Ronen ve Shaban İsraillidir ve Yapılacaklar Listesi'nde 7 Ekim 2023'te Güney İsrail'de Hamas'ın saldırısının etkisi olduğu görülüyor. Gösterinin provaları 9 Ekim'de başladı ve saldırı ve sonrasına ilişkin doğrudan bir atıf olmasa da hem diyalogda hem de sahnedeki aksiyonda ima ediliyor. Gösterinin en korkunç anlarından biri, siyahlara bürünmüş oyuncuların eğilip yerden beyaz bebek kıyafetlerini alıp kollarına almaları.
Ancak sonuçta oyunun temaları politik olmaktan çok felsefidir. “Orta Dünya'daki Devasa” ve “Sessizlik” gibi “Yapılacaklar Listesi” de temelde kişisel veya efsanevi hikayelerin kimlik duygumuzu güçlendirmeye nasıl yardımcı olduğuyla ilgilidir. Dizinin başında karakterlerden biri kendine şu soruyu soruyor: “Bir anlatı olmadan nasıl yaşayacağım?” Bu beni çok soyut, neredeyse avangard hissettiriyor.”
Tiyatro toplantısı
20 Mayıs'a kadar Almanya'nın Berlin ve Potsdam kentinin çeşitli noktalarında; berlinerfestspiele.de.
JRR Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi'nden ilham alan iddialı, sürükleyici bir teatral deneyim olan Giants of Middle-earth'e girdiğimde duyduğum ilk şey buydu. Eser, bu yılki en iyi Alman tiyatro sahnesinin yıllık bahar kutlaması olan Theatretreffen için seçilen on yapımdan biri.
İsviçre'deki Schauspielhaus Zürih'te başlayan cömert prodüksiyona katılmak, Tolkien'in fantastik dünyasının sevgiyle hazırlanmış ama sorgulanabilir bir versiyonuna balıklama dalmak anlamına geliyordu. Yazarın destanının yeniden anlatımı kadar Tolkien süper fandomunun eğlenceli bir keşfi olan gösteri, müzik, kuklacılık, video, dramatik ışıklandırma, dönen sis ve uçuşan yapraklarla esprili, enerjik ve bazen epik bir şekilde hayata geçirildi. Seyirci aksiyonun tam ortasında, sürekli hareket eden yaklaşık 20 oyuncunun arasında oturuyor ve ayakta duruyor.
Zürih Schauspielhaus, HORA Tiyatrosu ve Helmi Kukla Tiyatrosu arasındaki işbirliğinin ürünü olan bu gösteri için gösterilen çaba çok büyüktü. Gösteriye, tiyatronun sanat yönetmenlerinden biri olan ve akşam boyunca piyano çalan Nicolas Stemann'ın da aralarında bulunduğu dört yönetmen katıldı.
En unutulmaz performanslar HORA tiyatrosu üyelerinden geldi. Bilişsel ve gelişimsel engelli oyuncularla çalışan İsviçreli şirket, yakın zamanda Avusturya'daki Salzburg Festivali'nde ve Belçika'nın Liège kentindeki büyük yapımlarda rol alarak Down sendromu ve diğer koşullarla yaşamanın zorluklarını araştırdı. Burada HORA oyuncularının içlerindeki hobbitleri, cüceleri, büyücüleri, orkları ve elfleri kucakladığını görmek saf bir mutluluktu – şarkı söyleyen biri de dahil!
Das Helmi'nin dev köpük kuklaları ve maskeleri, yapımın el işi estetiğine katkıda bulundu; bu, Tolkien'e olan titizlikle bağlılığıyla Peter Jackson'ın mega bütçeli filmlerinin ruhuna aykırı görünüyor. Aslında dizide devam eden bir şaka, yaratıcı ekibin ve oyuncuların kaynak materyal konusunda çok fazla özgür davranması durumunda yazarın mirasının performans haklarını iptal etme tehdidinde bulunduğunu hayal ediyor.
Ancak ilginç ve son derece samimi tarzıyla, Tolkien'in canlı dünya inşasına ve ilham verdiği çılgın bağlılığa duyduğu coşkuyla dolu olan Gigantic in Middle-earth, kitaplarının lafzına olmasa da ruhuna sadık kalıyor. Bizi panayır alanı, dans kulübü ve lunapark arasındaki fantastik dünyaya götürerek, tiyatronun güçlü mitolojilerin kanalı olduğu anlayışımızı da genişletiyor.
Gösteri, daha ciddi temaların tercih edildiği bir tiyatro kongresinin ilk yarısında çok ihtiyaç duyulan dozda bir kaçıştı. Festival, Gisèle Vienne'in geçen yıl Ruhrtriennale'de ilk kez gösterilen, ortak cinsel istismar geçmişine sahip kardeşleri konu alan ürkütücü “Ekstra Hayat”ının yanı sıra, Berlin'in önde gelen iki tiyatrocunun birbirinden tamamen farklı yaklaşımlara sahip eserlerini seçti. Travmayı takip etmekle uğraşmak.
Falk Richter'in Sessizlik'i, yazar-yönetmenin kaygılı aile yaşamının sessiz, öfkeli ve otokurgusal bir incelemesidir. Yael Ronen'in “Yapılacaklar Listesi” de onlardan biri şu soruyu gündeme getiren alışılmadık ve gerçeküstü müzikal: Ya dayanılmaz anıları silmek mümkün olsaydı?
Her iki yapım da Berlin'in önde gelen tiyatrolarından biri olan ve 2018 yılından bu yana Theatretreffen'e davet edilmeyen Schaubühne'den geliyor. Bu yıl festivale katılan tek Berlin tiyatrosu olması çifte zaferi daha da etkileyici kılıyor.
Aktör Dimitrij Schaad, sahnede tek başına, Richter'in sorunlu çocukluğu, ebeveynleriyle olan soğuk ilişkisi ve 1980'lerde Batı Almanya'da bir eşcinsel olarak büyüdüğü zulüm ve hoşgörüsüzlük hakkında “Sessizlik”te dramatik bir monolog okuyor. Schaad'ın çok çeşitli performansı, gençliğini yanlış anlaşılan bir yabancı olarak geçiren bir karakterin özündeki acıyı, öfkeyi ve üzüntüyü yakalıyor.
Richter'in çektiği eziyetin merkezinde eserin başlığındaki sessizlik var: onun erken yaşamını karakterize eden derin baskı ve yalnızlık. Yapım sırasında öngörülen bir dizi video röportajda Richter annesiyle yüzleşiyor, ona açılıyor ve onu, günlüğünü okumak da dahil olmak üzere bir dizi ebeveynlik günahıyla suçluyor.
Ancak Sessizlik'te gerek konsepti gerekse uygulanışı açısından aydınlatıcı, hatta yeni olan çok az şey vardı ve pek çok otoroman gibi kendine acıma ve göbeğe bakma karışımından muzdaripti. İyi yazılmış ve iyi icra edilmiş bir eser, ancak Theatretreffen jürisinin programda imrenilen bir yer olarak değerlendirdiği 82 şehirden 689 diğer yapımı geride bırakmasına şaşırdım.
Öte yandan diğer Schaubühne yapımının da bunu başarmış olması beni çok mutlu etti. İki yıl önce Ronen, Berlin'deki Maxim Gorki Tiyatrosu'nda çalınan, iptal kültürüyle ilgili son derece eğlenceli bir müzikal olan “Slippery Slope” için şarkıcı-söz yazarı Shlomi Shaban ile birlikte çalıştı.
“Yapılacaklar Listesi” ikilinin daha karanlık ve daha soyut devamı: acı dolu anılarını silmek için bir prosedüre tabi tutulan bir adamın halüsinasyon dolu bir revizyonu. Broadway tarzı numaralar, caz ve hatta bir tango içeriyor ve ilgisiz anılar bir dizi kısa hikayede canlandırılıyor.
Ronen ve Shaban İsraillidir ve Yapılacaklar Listesi'nde 7 Ekim 2023'te Güney İsrail'de Hamas'ın saldırısının etkisi olduğu görülüyor. Gösterinin provaları 9 Ekim'de başladı ve saldırı ve sonrasına ilişkin doğrudan bir atıf olmasa da hem diyalogda hem de sahnedeki aksiyonda ima ediliyor. Gösterinin en korkunç anlarından biri, siyahlara bürünmüş oyuncuların eğilip yerden beyaz bebek kıyafetlerini alıp kollarına almaları.
Ancak sonuçta oyunun temaları politik olmaktan çok felsefidir. “Orta Dünya'daki Devasa” ve “Sessizlik” gibi “Yapılacaklar Listesi” de temelde kişisel veya efsanevi hikayelerin kimlik duygumuzu güçlendirmeye nasıl yardımcı olduğuyla ilgilidir. Dizinin başında karakterlerden biri kendine şu soruyu soruyor: “Bir anlatı olmadan nasıl yaşayacağım?” Bu beni çok soyut, neredeyse avangard hissettiriyor.”
Tiyatro toplantısı
20 Mayıs'a kadar Almanya'nın Berlin ve Potsdam kentinin çeşitli noktalarında; berlinerfestspiele.de.