ROALD DAHL, BEKLENMEYENİN ANLATICISI: Bir Biyografi, Matthew Dennison tarafından
Bununla birlikte, Roald Dahl’ın muhteşem eserini seven pek çok genç okuyucu, onda kendilerini hasta eden en az bir şeyi hala belirleyebilir. Benim için The Twits’teki (1980) Bay Twit’in sakalıydı, o kadar dağınıktı ki “bir parça kurtçuk yeşil peynir, veya küflü bayat bir mısır gevreği, hatta konserve sardalyanın sümüksü kuyruğu” içerebilirdi. Brooklyn’deki bin yıllık erkekler büyük, gür sakallar çıkarmaya başladığında, içimdeki çocuk korku içinde masanın altına eğildi.
1990’da ölen Dahl’ın hayatındaki en kötü şey, iyi belgelenmiş anti-Semitizmiydi ve 1983’te The New Statesman’da Yahudiler hakkında bir köşe yazısıyla zirveye ulaştı ve “Hitler gibi pis bir pisliğin bile bunu yapmadığını” ilan etti. (Uygulayıcı Yahudi erkeklerin sakal bırakmasının bir gelenek olması, şeytanlaştırılmış Bay Twit yüzünden beni daha da endişelendiriyor.) Dahl malikanesi, web sitesinde onun davranışı için bir özür yayınladı — ihtiyatlı bir şekilde bağlantılı Quentin Blake’in, Yazar’ın rahatlatıcı ve rahat görünen pembe bir hırka içindeki resminin altında.
Geriye dönüp baktığımızda, edebiyatta başka pek çok ah-hayır-olmayan an vardı. ‘Charlie ve Çikolata Fabrikası’ndaki Oompa-Lumpa’lar aslen Afrikalı pigmelerdi – Dahl, 1971 filminde onları oynayan, turuncu makyaj ve yeşil peruk takan oyunculara ‘pis yaşlı cüceler’ adını verdi. Ve Playboy için 1965 tarihli bir tecavüz hikayesi olan “Bitch”, yetişkin erkek kahramanı “iki fit uzunluğunda ve geldikleri kadar yakışıklı devasa bir dikey penise” dönüştürdü, sanki James ve ünlü şeftali büyümüş ve berbat olacakmış gibi ters gitti.
Ancak bunların hiçbiri, Matthew Dennison’ın Dahl’ın Beklenmedik Teller adlı altyazılı şık ama biraz üstünkörü yeni biyografisinde oyalanmıyor. Konusu dünya çapında sayamayacağın kadar çok kitap sattı. Netflix, 2021’de bildirildiğine göre 1 milyar dolara The Roald Dahl Story Co.’yu satın aldı; Tek başına “Matilda” film, müzikal ve birkaç memdir. Yalnızca bir yazar değil, yüksek verimli bir içerik çiftliği olan Roald Dahl iptal edilemeyecek kadar büyük olabilir.
Kendi hikayesi, Dennison’ın yararlandığı iki büyük biyografiye ilham kaynağı olmuştur: Dahl’ın sevgili annesi Sofie Magdalene’e yazdığı mektupları da düzenleyen Donald Sturrock’un yetkilendirdiği biyografi; Bir Değil, Jeremy Treglown tarafından. Tüm bu açıklamalar, Dahl’ın lirik ama seçici olarak doğru otobiyografik yazılarına gerekli eklemelerdir; Dennison, “mitomani” ye olan eğilimine dikkat çekiyor. Felç geçirdikten sonra agresif bir şekilde (bazıları sadistçe diyebilir) sağlığına kavuşturduğu ve ardından arkadaşı Felicity “Liccy” için ayrıldığı ilk karısı aktris Patricia Neal’ın anıları olan As I Am’da talihsiz bir rol oynadı. krosland; ve kızı Tessa tarafından bir roman à clef’te. İlk Bay ve Bayan Dahl, kısa süre önce vizyona giren To Olivia filminde Tessa’nın henüz 7 yaşındaki ablasının kızamık ensefalitinden ölümünün yasını tutarken daha yumuşak bir odakla gösterildi.
Dennison’ın bize hatırlattığı gibi, Norveç asıllı Galler’de doğan Roald da 7 yaşındayken bir kız kardeşini apandisit nedeniyle ve kısa süre sonra da babasını kaybetti. Asiatic Petroleum Company’de çalıştıktan sonra yazmaya geri dönen ürkütücü sesi ve fanteziye kaçışları, açıkça ölüm ve şiddetle karşılaşmalarından kaynaklanıyordu.
Yatılı okulda bastonla dövülmüş ve Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde görev yaparken Gloster Gladiator uçağı Mısır çölüne düştüğünde yakılmış ve sakat bırakılmıştı. Bir taksinin bebek arabasına çarpması sonucu küçük oğlu Theo’nun kafatası ezildikten sonra Dahl, aynı zamanda sitede yarattığı Wonka karakteri gibi bir beyin şantını geliştirmek için bir pediatrik beyin cerrahı ve oyuncakçıyla çalıştı. Ardından, beşinci çocuğu Lucy’ye hamileyken Neal’ın tıbbi krizi geldi ve onu canlandıran 1981 yapımı unutulmaz bir TV filminde canlandırılan rehabilitasyonu geldi. (Dahl’ın kişisel ve profesyonel ilişkilerini keşfederken, The BFG’deki devlerden daha derin bir IMDB deliğine dalacaksınız.)
Beatrix Potter ve Kenneth Grahame üzerine önceki kitapların yazarı olan Dennison, bu olağanüstü olayların çoğunu telaşsız bir şekilde özetliyor, son notlarına göre mektupları, günlükleri ve diğer ciltleri dikkatlice çeviriyor, ancak yeni röportajlar yapmıyor; Yeni bir vahiy görmüyorum, ancak rafine edilmiş bir yorum görüyorum. Dahl’ın mirasından, çikolata ve safradan ve her yöne dağılan kişiliğinden, sindirimi kolaylaştıran bir bisküvi şekillendiriyor.
“Teller of the Unexpected” belki de en iyi 1,8 metreden fazla olan temasını gözüpekler olarak yakalar: bir motosikletle okul arazisinde hızla ilerlemek veya mecazi anlamda Dahl’a bizzat Walt Disney’in kur yaptığı Washington, DC veya Hollywood gibi güç merkezlerine atlamak RAF’ın aksiliklerinden sorumlu tutulan boynuzları ve uzun kuyrukları olan şeytani yaratıklar olan gremlinler hakkında bir film geliştirmek. (Gremlinler daha sonra çok sayıda filmde yer alacaktı, buna Dahl tıpatıp aynısı John Lithgow’u başlatan 1983 yapımı “Alacakaranlık Kuşağı” dizisi de dahildi, ancak bu, yazarın çok sayıdaki kazançlı serilerinden biri olduğunu kanıtlamadı.) Kariyerinin başlarında CS tarafından teşvik edildi Forester ve Hemingway, editörlerine karşı kötü bir şöhrete sahipti ve yaşlı ve evli kadınlarla ilişkileri vardı, bir arkadaşına Clare Boothe Luce’un doyumsuz cinsel iştahından şikayet ediyordu.
Dennison’ın öyküsünde, Dahl’ın çelişkileri güzel bir şekilde resmedilmiştir, ancak özellikle sorgulanmamıştır: burada iyiliksever ama acımasızdır; kibirli ve onay için çaresiz; geçim kaynağı dil olan, kendi kendini ilan eden bir eylem adamı. Çevresiyle çok ilgilenen, küçük yaşlardan itibaren pembe pamukla kaplı çekmecelerde kuş yumurtaları toplayan ve güzel şeyleri takdir ederek büyüyen bir estet idi: resim, şarap, büyük besteciler. Modaya uygun hale gelmeden çok önce, Gipsy House adı 2023’te hala kulakları rahatsız eden aile kulübesinden sadece birkaç adım ötede kendine bir insan mağarası, bir “yazar kulübesi” yaptı.
Ve bence Dennison’ın “kaprisliliğin yaygınlığı” ve “argoda anlaşılmaz” gibi bir okuyucunun coşkusuyla dolu ifadeler içeren gür ama özlü yazısını severdi. Bu hazır bir biyografi değil, ama kibarca kırpılmış, idealizmle boğulmuş bir biyografi.
ROALD DAHL, BEKLENMEYENİN ANLATICISI: Bir Biyografi | Matthew Dennison tarafından | 272 sayfa | Resimli | Pegasus Kitapları | 27,95 dolar
Bununla birlikte, Roald Dahl’ın muhteşem eserini seven pek çok genç okuyucu, onda kendilerini hasta eden en az bir şeyi hala belirleyebilir. Benim için The Twits’teki (1980) Bay Twit’in sakalıydı, o kadar dağınıktı ki “bir parça kurtçuk yeşil peynir, veya küflü bayat bir mısır gevreği, hatta konserve sardalyanın sümüksü kuyruğu” içerebilirdi. Brooklyn’deki bin yıllık erkekler büyük, gür sakallar çıkarmaya başladığında, içimdeki çocuk korku içinde masanın altına eğildi.
1990’da ölen Dahl’ın hayatındaki en kötü şey, iyi belgelenmiş anti-Semitizmiydi ve 1983’te The New Statesman’da Yahudiler hakkında bir köşe yazısıyla zirveye ulaştı ve “Hitler gibi pis bir pisliğin bile bunu yapmadığını” ilan etti. (Uygulayıcı Yahudi erkeklerin sakal bırakmasının bir gelenek olması, şeytanlaştırılmış Bay Twit yüzünden beni daha da endişelendiriyor.) Dahl malikanesi, web sitesinde onun davranışı için bir özür yayınladı — ihtiyatlı bir şekilde bağlantılı Quentin Blake’in, Yazar’ın rahatlatıcı ve rahat görünen pembe bir hırka içindeki resminin altında.
Geriye dönüp baktığımızda, edebiyatta başka pek çok ah-hayır-olmayan an vardı. ‘Charlie ve Çikolata Fabrikası’ndaki Oompa-Lumpa’lar aslen Afrikalı pigmelerdi – Dahl, 1971 filminde onları oynayan, turuncu makyaj ve yeşil peruk takan oyunculara ‘pis yaşlı cüceler’ adını verdi. Ve Playboy için 1965 tarihli bir tecavüz hikayesi olan “Bitch”, yetişkin erkek kahramanı “iki fit uzunluğunda ve geldikleri kadar yakışıklı devasa bir dikey penise” dönüştürdü, sanki James ve ünlü şeftali büyümüş ve berbat olacakmış gibi ters gitti.
Ancak bunların hiçbiri, Matthew Dennison’ın Dahl’ın Beklenmedik Teller adlı altyazılı şık ama biraz üstünkörü yeni biyografisinde oyalanmıyor. Konusu dünya çapında sayamayacağın kadar çok kitap sattı. Netflix, 2021’de bildirildiğine göre 1 milyar dolara The Roald Dahl Story Co.’yu satın aldı; Tek başına “Matilda” film, müzikal ve birkaç memdir. Yalnızca bir yazar değil, yüksek verimli bir içerik çiftliği olan Roald Dahl iptal edilemeyecek kadar büyük olabilir.
Kendi hikayesi, Dennison’ın yararlandığı iki büyük biyografiye ilham kaynağı olmuştur: Dahl’ın sevgili annesi Sofie Magdalene’e yazdığı mektupları da düzenleyen Donald Sturrock’un yetkilendirdiği biyografi; Bir Değil, Jeremy Treglown tarafından. Tüm bu açıklamalar, Dahl’ın lirik ama seçici olarak doğru otobiyografik yazılarına gerekli eklemelerdir; Dennison, “mitomani” ye olan eğilimine dikkat çekiyor. Felç geçirdikten sonra agresif bir şekilde (bazıları sadistçe diyebilir) sağlığına kavuşturduğu ve ardından arkadaşı Felicity “Liccy” için ayrıldığı ilk karısı aktris Patricia Neal’ın anıları olan As I Am’da talihsiz bir rol oynadı. krosland; ve kızı Tessa tarafından bir roman à clef’te. İlk Bay ve Bayan Dahl, kısa süre önce vizyona giren To Olivia filminde Tessa’nın henüz 7 yaşındaki ablasının kızamık ensefalitinden ölümünün yasını tutarken daha yumuşak bir odakla gösterildi.
Dennison’ın bize hatırlattığı gibi, Norveç asıllı Galler’de doğan Roald da 7 yaşındayken bir kız kardeşini apandisit nedeniyle ve kısa süre sonra da babasını kaybetti. Asiatic Petroleum Company’de çalıştıktan sonra yazmaya geri dönen ürkütücü sesi ve fanteziye kaçışları, açıkça ölüm ve şiddetle karşılaşmalarından kaynaklanıyordu.
Yatılı okulda bastonla dövülmüş ve Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde görev yaparken Gloster Gladiator uçağı Mısır çölüne düştüğünde yakılmış ve sakat bırakılmıştı. Bir taksinin bebek arabasına çarpması sonucu küçük oğlu Theo’nun kafatası ezildikten sonra Dahl, aynı zamanda sitede yarattığı Wonka karakteri gibi bir beyin şantını geliştirmek için bir pediatrik beyin cerrahı ve oyuncakçıyla çalıştı. Ardından, beşinci çocuğu Lucy’ye hamileyken Neal’ın tıbbi krizi geldi ve onu canlandıran 1981 yapımı unutulmaz bir TV filminde canlandırılan rehabilitasyonu geldi. (Dahl’ın kişisel ve profesyonel ilişkilerini keşfederken, The BFG’deki devlerden daha derin bir IMDB deliğine dalacaksınız.)
Beatrix Potter ve Kenneth Grahame üzerine önceki kitapların yazarı olan Dennison, bu olağanüstü olayların çoğunu telaşsız bir şekilde özetliyor, son notlarına göre mektupları, günlükleri ve diğer ciltleri dikkatlice çeviriyor, ancak yeni röportajlar yapmıyor; Yeni bir vahiy görmüyorum, ancak rafine edilmiş bir yorum görüyorum. Dahl’ın mirasından, çikolata ve safradan ve her yöne dağılan kişiliğinden, sindirimi kolaylaştıran bir bisküvi şekillendiriyor.
“Teller of the Unexpected” belki de en iyi 1,8 metreden fazla olan temasını gözüpekler olarak yakalar: bir motosikletle okul arazisinde hızla ilerlemek veya mecazi anlamda Dahl’a bizzat Walt Disney’in kur yaptığı Washington, DC veya Hollywood gibi güç merkezlerine atlamak RAF’ın aksiliklerinden sorumlu tutulan boynuzları ve uzun kuyrukları olan şeytani yaratıklar olan gremlinler hakkında bir film geliştirmek. (Gremlinler daha sonra çok sayıda filmde yer alacaktı, buna Dahl tıpatıp aynısı John Lithgow’u başlatan 1983 yapımı “Alacakaranlık Kuşağı” dizisi de dahildi, ancak bu, yazarın çok sayıdaki kazançlı serilerinden biri olduğunu kanıtlamadı.) Kariyerinin başlarında CS tarafından teşvik edildi Forester ve Hemingway, editörlerine karşı kötü bir şöhrete sahipti ve yaşlı ve evli kadınlarla ilişkileri vardı, bir arkadaşına Clare Boothe Luce’un doyumsuz cinsel iştahından şikayet ediyordu.
Dennison’ın öyküsünde, Dahl’ın çelişkileri güzel bir şekilde resmedilmiştir, ancak özellikle sorgulanmamıştır: burada iyiliksever ama acımasızdır; kibirli ve onay için çaresiz; geçim kaynağı dil olan, kendi kendini ilan eden bir eylem adamı. Çevresiyle çok ilgilenen, küçük yaşlardan itibaren pembe pamukla kaplı çekmecelerde kuş yumurtaları toplayan ve güzel şeyleri takdir ederek büyüyen bir estet idi: resim, şarap, büyük besteciler. Modaya uygun hale gelmeden çok önce, Gipsy House adı 2023’te hala kulakları rahatsız eden aile kulübesinden sadece birkaç adım ötede kendine bir insan mağarası, bir “yazar kulübesi” yaptı.
Ve bence Dennison’ın “kaprisliliğin yaygınlığı” ve “argoda anlaşılmaz” gibi bir okuyucunun coşkusuyla dolu ifadeler içeren gür ama özlü yazısını severdi. Bu hazır bir biyografi değil, ama kibarca kırpılmış, idealizmle boğulmuş bir biyografi.
ROALD DAHL, BEKLENMEYENİN ANLATICISI: Bir Biyografi | Matthew Dennison tarafından | 272 sayfa | Resimli | Pegasus Kitapları | 27,95 dolar